آنچه در این مقاله میخوانیم
نحوه حذف نام همسر از شناسنامه
دغدغه خیلی از مردان و زنانی که طلاق گرفته اند یا همسرشان فوت شده است این است که نام همسر سابق خود را از شناسنامه حذف کنند و دیگر نامی از همسر سابق و طلاق و ازدواج قبلی نباشد؛ اقدام به حذف نام همسر قبلی از شناسنامه علاوه بر کاهش بار روانی موجود، موجب ارائه راحت تر شناسنامه در جاهای مختلف است، زیرا این موارد جزو خصوصی‌ترین مسائل افراد است و دلیلی ندارد که همگان از آنها باخبر باشند. این در حالی است که با صدور گواهى ازدواج باید روشن شود که زن و مرد پیش از ازدواج می‌توانند با اخذ گواهی تجرد از ازدواج قبلی همسر آینده خود مطلع شوند.
در این رابطه ، تنها قانون حذف نام همسر از شناسنامه ، ماده ۳۳ قانون ثبت احوال میباشد که مقرر کرده است: «کلیه وقایع ازدواج و طلاق یا مرگ زوج یا زوجه و رجوع و بذل مدت و فسخ نکاح باید در دفاتر ثبت کل وقایع ثبت شود ولی در شناسنامه به شرح ذیل انعکاس خواهد یافت: در المثنی شناسنامه مرد یا زن آخرین نکاح و طلاق و یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است منعکس خواهد شد. ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنی شناسنامه درج نخواهد شد.»
در این مقاله به بررسی حالت های مختلف حذف نام همسر از شناسنامه میپردازیم ، با ما همراه باشید …
حذف نام همسر دوشیزه از شناسنامه
بر اساس قانون، اگر زنی پس از عقد و قبل از نزدیکی ازهمسر خود جدا شود با اخذ گواهی بکارت از پزشکی قانونی و ارائه دادخواست به دادگاه، می‌تواند تقاضای حذف نام شوهر را از شناسنامه خود مطرح کند. یعنی اگر اسم طرفین در دوران عقد وارد شناسنامه‌ها شود و زوجه در هنگام طلاق همچنان دوشیزه باشد، بلافاصله بعد از طلاق، ثبت احوال با دریافت مدارکی که این ادعا را اثبات کند از جمله گواهی پزشکی قانونی، نام طرفین را از شناسنامه حذف می‌کند. همچنین در خصوص مردی که خواهان حذف نام همسر اول از شناسنامه خود باشد، اگر دادگاه در ضمن رأی به طلاق، غیرمدخوله بودن زن را اعلام کرده باشد، مرد می‌تواند با ارائه گواهی دادگاه، نام همسر اول را از شناسنامه خود پاک کند.
حذف نام همسر غیر باکره
اگر زن باکره نباشد و از همسر اول خود جدا شده باشد تا قبل از ازدواج دوم، نام همسر اول در شناسنامه وی باقی خواهد ماند و تنها پس از ازدواج دوم می‌تواند تقاضای حذف نام همسر اول را از شناسنامه خود به ثبت احوال ارائه کند.
در خصوص مرد هم حذف نام همسر اول از شناسنامه وی در صورتی که همسر اول باکره نباشد منوط به ازدواج مجدد و نیز ثبت رسمی ازدواج و ثبت نام همسر دوم در شناسنامه فرد است بنابراین به صرف انتخاب همسر و معرفی آن نمی‌توان از این مقرره قانونی استفاده کرد؛ بنابراین حذف نام همسر اول از شناسنامه در این مورد صرفاً پس از وقوع ازدواج دوم و ثبت آن صورت می‌گیرد. بنابراین حذف نام از شناسنامه در این حالت صرفا پس از وقوع ازدواج دوم و ثبت آن صورت می‌گیرد تا همسر دوم از ازدواج پیشین همسر خود مطلع شود .
حذف نام همسر در ازدواج موقت
در این مورد ثبت ازدواج موقت ضروری نمی باشد مگر در اثر موارد زیر که ثبت آن الزامی می باشد.
- باردار شدن زن (حاملگی).
- طرفین بعد از ازدواج موقت بر ثبت کردن ازدواج توافق کرده باشند.
- ثبت ازدواج شرط ضمن عقد خود ازدواج باشد.
در ازدواج موقت هم در صورت ثبت ازدواج به دلایل فوق، طرفین می‌توانند نام همسر پیشین خود را از شناسنامه‌ی خود به همان ترتیب که در مورد ازدواج دائم توضیح داده شد، حذف کنند.
حذف نام همسر فوت شده
اگر همسر فردی فوت کند در صورت ثبت شدن ازدواج، فرد می‌تواند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به حذف نام همسر فوت شده از شناسنامه اش اقدام و نام همسر فوت شده را از شناسنامه اش حذف کند و نکته قابل توجه در این بین این است که در این قانون اشاره‌ای به فرزندان نشده است، چه اینکه مطابق اطلاق مقرره فوق حذف نام زن یا مرد از شناسنامه دیگری حتی در صورت وجود فرزند نیز امکان پذیر خواهد بود هرچند که نام پدر یا مادر در شناسنامه فرزندان درج خواهد شد.
لازم به ذکر است که در ازدواج موقت لزوماً مشخصات زن و مرد در شناسنامه یکدیگر ثبت نمی‌شود، ولی مشخصات فرزندان متولد و حاصل از این ازدواج در شناسنامه پدر و مادر قید می‌شود و هیچ راهی برای عدم ثبت آن وجود ندارد.
بخشنامه هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص حذف نام همسر
سازمان ثبت احوال در بخش نامه ۴۳۲۰/۱ مورخ ۱۳۷۰/۱۰/۱۴ فقط در المثنی شناسنامه زن در صورت مدخوله نبودن، ازدواج و طلاق سابق را حذف می کرد و اگر زوج برای تعویض شناسنامه به استناد حکم دادگاه مراجعه می کرد درخواست او را نمی پذیرفتند اما این بخشنامه بر طبق دادنامه شماره ۱۸۳ مورخ ۸۱/۶/۱۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری ابطال گردیده است.
متن رای هیات عمومی دیوان چنین است: «حکم مقرر در قسمت آخر ماده ۳۳ قانون ثبت احوال کشور که علی رغم عموم و اطلاق حکم مقنن عدم درج ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنای شناسنامه زوجین است بنابراین مفاد بخشنامه به شماره ۴۳۲۰/۱ مورخ ۱۳۷۰/۱۰/۱۴ سازمان ثبت احوال کشور که علی رغم عموم و طلاق حکم مقنن عدم درج ازدواج و طلاق غیر مدخوله را منحصرا در المثنی شناسنامه زوجه پذیرفته و در نتیجه دایره مشمول قانون را محدود و تضییق کرده است خلاف قانون تشخیص داده می شود و بر تجویز قسمت دوم ماده ۲۵ قانون دیوان عدالت اداری ابطال می گردد.»
بنابراین پس از این رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری در صورتی که زن غیر مدخوله باشد و طلاق به آن شرایط صادر شود مرد نیز می تواند با دریافت شناسنامه المثنی نام همسر قبلی و طلاق ثبت شده را از شناسنامه حذف نماید.
توجه به این نکته ضروری است که اطلاعات ازدواج و طلاق هر فردی با هر تعداد که باشد در سامانه سازمان ثبت احوال موجود است و حتی با حذف آن از شناسنامه نیز از این سامانه پاک نخواهد شد.
مدارک لازم جهت حذف نام همسر از شناسنامه
در هر موردی که در بالا ذکر شد مدارک ضروری جهت حذف نام همسر از شناسنامه متفاوت می باشد.
در صورت باکره بودن دختر یا همان غیر مدخوله بودن:
- اخذ گواهی آزمایش بکارت از پزشکی قانونی.
- سند رسمی طلاق.
- حکم طلاق از دادگاه.
- اوراق هویتی متقاضی (شناسنامه و کارت ملی).
- برگه‌ی معرفی‌نامه از دادگاه صادرکننده‌ی حکم طلاق.
در صورت باکره نبودن زوجه:
- ثبت کردن ازدواج جدید و ارائه‌ی مدارک مربوط به آن به اداره‌ی ثبت احوال.
- ارائه سند طلاق همسر سابق.
- اوراق هویتی متقاضی (شناسنامه و کارت ملی).
در صورت فوت همسر:
- گواهی فوت شخص متوفی.
- سند ازدواج (نکاح نامه).
- اوراق هویتی متقاضی (شناسنامه و کارت ملی).
سوالات متداول
زن غیر مدخوله به چه معناست؟
هر زنی که در ازدواج با شوهرش، با وی رابطه‌ی جنسی برقرار نکرده باشد (نزدیکی نکرده باشد) غیر مدخوله است و مشمول ماده‌ی ۳۳ قانون ثبت احوال میباشد.خواه این زن باکره باشد یا نباشد.
اگر زن قبلا ازدواج داشته است و طلاق گرفته باشد ولی در ازدواج دوم تا قبل از نزدیکی با شوهر کار زوجین به طلاق برسد، می تواند از این ماده قانونی استفاده کند؟
به نظر می رسد جواب مثبت باشد اگر زوجین در این مسئله توافق داشته باشند که زناشویی بین ایشان واقع نشده است و بدان اقرار کنند زوجه در این ازدواج غیر مدخوله محسوب می شود و زوجین به این طریق می توانند از اداره ثبت تقاضای شناسنامه المثنی بدون درج ازدواج و طلاق قبلی کنند. اما توجه داشته باشید که بیشتر دادگاه های خانواده غیر مدخوله را صرفا دوشیزه در نظر می گیرند و با نظر بالا مخالف می باشند.
